Lukrecja gładka - Działanie i farmakologia
Chemizm:
Saponiny triterpenowe
Saponiny triterpenowe są głównymi składnikami surowca, a wśród nich kwas glicyryzynowy oraz jego sole potasowe i wapniowe zwane glicyryzyną 2,5-12% a także kwas glabrykowy i likwirycjowy. Glicyryzyna jest tą substancję, która nadaje charakterystyczny słodki smak korzeniom lukrecji jest ona ok. 50 razy słodsza od cukru trzcinowego, wykazuje silne właściwości pienienia się, ale stosunkowo słabe działanie hemolityczne. Hydrolizuje do kwasu glicyretynowego, który nie posiada słodkiego smaku, lecz wykazuje właściwości hemolityczne.
Flawonoidy pochodne
- Flawanonu – likwirytygenina i jej glukozyd - likwirytyna,
- Chalkonu – glabrydyna, glabryna, izolikwirytygenina i jej glukozyd – izolikwirytyna
- Izoflawonu – pochodne formononetyny oraz echinatyna.
Kumaryny
herniaryna, umbeliferon, likumaryna
Inne składniki
Substancje gorzkie około 3%
Żywice około 4%
Fitosterole: sitosterol
Asparagina
Lipidy
Węglowodany: glukoza, sacharoza, mannitol, skrobia
Olejek eteryczny w śladowych ilościach (Rumińska A. i inni, 1990; Bylka W. i inni, 1999).
Efekty działania:
Lecznicze działanie surowca związane jest przede wszystkim z obecnością glicyryzyny i flawonoidów. Korzeń lukrecji stosowany jest jako lek wykrztuśny, zwłaszcza w nieżytach górnych dróg oddechowych dzieci i u osób w wieku starszym, oraz jako środek moczopędny i rozkurczowy. Dobre wyniki daje stosowanie korzenia lukrecji w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Surowiec ten stosowany jest także w niektórych schorzeniach skóry i stanach alergicznych. Poza lecznictwem korzeń lukrecji używany jest w cukrownictwie, a także jako dodatek do tytoniu do żucia i angielskiego piwa „ale”. Jest też wykorzystywany do barwienia włókien naturalnych, zwłaszcza w produkcji tkanin artystycznych. Część nadziemna rośliny może stanowić cenny dodatek do paszy, nie występują w niej bowiem saponiny triterpenowe, a zawiera ważne dla żywienia zwierząt składniki, np. cukry, witaminy, estrogeny i flawonoidy (Rumińska A. i inni, 1990).
Badania:
Estrogenne i antyproliferacyjne właściwości glabrydyny na ludzkie komórki raka piesi
Estrogenne właściwości glabrydyny, głównego izoflawonu z korzenia lukrecji, zostały przebadane w kontekście podobieństwa jej struktury chemicznej i lipofilności do estradiolu. Rezultaty wskazują, że glabrydyna jest fitoestrogenem, wiążącym się z ludzkimi receptorami estrogenowymi i stymulującym aktywność kinazy kreatyniny w macicy szczura, chrząstkę nasadową, trzon kości, aortę, i lewą komorę serca. Stymulujące efekty 2,5-25 µg glabrydyny na zwierzę były podobne do efektów 5 µg estradiolu. Chemiczna modyfikacja cząsteczki glabrydyny pokazała, że pozycja grup hydroksylowych odgrywa znaczącą rolę w procesie wiązania z ludzkim receptorem estrogenowym i w działaniu indukującym proliferację. Odkryto, że glabrydyna jest 3 do 4 razy aktywniejsza od 2’-O-metyloglabrydyny i 4’-O-metyloglabrydyny, a obydwie te pochodne są aktywniejsze od 2’4’-O-metyloglabrydyny. Efekt rosnących stężeń glabrydyny na wzrost komórek guzowych piersi jest dwufazowy. Glabrydyna wykazała zależny od receptora estrogenowego efekt promujący wzrost w niskich stężeniach (10 nM – 10 µM) i niezależną od receptora estrogenowego aktywność antyproliferacyjną w stężeniach większych od 15 µM. to pierwsze badanie wskazujące na estrogeno-podobną aktywność izoflawonów. Glabrydyna i jej pochodne wykazały różne stopnie agonizmu receptor estrogenowego w różnych badaniach i zademonstrowały działanie hamujące wzrost komórek raka piersi (Tamir S. i inni, 2000).
Estrogenna aktywność glabryny i innych związków wyizolowanych z korzenia lukrecji
Ekstrakt z korzenia lukrecji jego główny izoflawon, glabrydyna, wykazał różne stopnie agonizmu do receptora estrogenowego w różnych tkankach in vitro i in vivo. Zwierzęta karmione ekstraktem z lukrecji, w porównaniu z estradiolem i glabrydyną, wykazały wzrost aktywności kinazy kreatyniny, znanego markera dla genów odpowiedzi na estrogen, który był większy niż spodziewany sądząc z poziomu glabrydyny w ekstrakcie. To doprowadziło do przetestowania innych związków, które mogą przyczyniać się do silnej agonistycznej aktywności estrogennej. Rezultaty wskazały, Ne glabryna i izolikwirytygenina (2’,4,’4’-trihydorksy chalkon) w ekstrakcie z lukrecji mogą wiązać się z ludzkim receptorem estrogenowym z większym powinowactwem (IC50, 1 i 0,5 µM) niż glabrydyna (IC50, 5 µM). Stymulujące efekty glabryny in vivo były specyficzne dla tkanki i podobne do efektów estradiolu. Efekt zwiększających się stężeń glabryny i izolikwirytygeniny piersiowych komórek guza był dwufazowy. Obie substancje w niskich stężeniach (10 nM – 10 µM) wykazały efekt stymulujący wzrost zależny od receptora estrogenowego, i niezależną od receptora estrogenowego aktywność antyproliferacyjną w stężeniach większych od 15 µM. To badanie jako pierwsze wskazuje, że glabryna w różnych tkankach wywiera działanie różniące się stopniem agonizmu do receptora estrogenowego. (Tamir S. i inni, 2001).