Pluskwica groniasta - opis rośliny, występowanie, stosowanie
Cimicifuga racemosa
Nazewnictwo
Nazwa polska
Pluskwica groniasta, pluskwica sercolistna, pluskwica przeciwwężowa
Nazwy handlowe
Black Cohosh, Black Cohosh Root, Black Cohosh Power, Wild Countryside Black Cohosh, NuVeg Black Cohosh Root, Remifemnin
Inne nazwy
Black Snake Root, Rattleroot, Rattleweed, Squaw Root, Bugbane, Bugwort, Cimicifuga, Richweed
Systematyka:
Królestwo Plantae – Rośliny
Podkrólestwo Tracheobionta
Gromada Spermatophyta – Nasienne
Podgromada Magnoliophyta – Okrytonasienne
Klasa Magnoliopsida – Dwuliścienne
Podklasa Magnoliidae
Rząd Ranunculales
Rodzina Ranunculaceae – Jaskrowate
Rodzaj Cimicifuga Wernischeck – Pluskwica
Gatunek Cimicifuga racemosa (L.) Nutt. – Pluskwica groniasta
( źródło: http://plants.usda.gov/classification/)
Jak wygląda Pluskwica groniasta
Części lecznicze
surowcem leczniczym jest świeży wysuszony korzeń.
Kwiaty i owoce
kwiatostan stanowi długo-szypułkowe grono długości 30 do 90 cm z białymi kwiatami, posiadającymi 3 do 8 płatków bez miodników, a działki kielicha otaczają pąk kwiatu.
Liście, łodyga i korzeń
roślina osiąga od 1 do 1,5 m wysokości. Posiada podwójnie pierzaste, gładkie karbowano-ząbkowane liście oraz grube, twarde, cylindryczne, sękate kłącze koloru czarnego. Ciemno brązowawe korzenie, wyrastające z podziemnego kłącza, są proste i silne, a w zarysie są czworoboczne i rowkowane. Przekrój podłużny pokazuje klinowato-wykształcone wiązki białego drewna. Przekrój kłącza pokazuje duży czarny rdzeń otoczony przez pierścień bledszych, drewnowatych klinów (Gruenwald J. i inni, 2000).
Zdjęcia z natury
Gdzie występuje Cimicifuga racemosa
Występowanie: Cimicifuga racemosa występuje naturalnie w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, gdzie rośnie w wilgotnych lasach i na terenach bagnistych (Lamer-Zarawska E., 2002), jest także uprawiana w Europie (Gruenwald J. i inni, 2000).
Inne gatunki
Poza gatunkiem amerykańskim znana jest też pluskwica europejska - Cimicifuga europaea, która występuje również w Polsce, głównie w lasach i na ich obrzeżach, na nizinach oraz w Tatrach i Pieninach, jednak gatunek europejski dotychczas nie znalazł większego zastosowania w lecznictwie. Z kolei Azja Wschodnia (Chiny, Japonia) korzysta głownie z korzeni pluskwicy dahurskiej - Cimicifuga dahurica (Lamer-Zarawska E., 2002).
Historia Pluskwicy groniastej
Aspekty historyczne i tradycyjne stosowanie
Cimicifuga racemosa (wcześniej Actaea racemosa L.) z rodziny Ranunculaceae, powszechnie znana jako Black Cohosh, jest ziołem naturalnie występującym w północno-wschodniej Ameryce Korzeń pluskwicy groniastej jest starym lekiem Indian północnoamerykańskich ze stanów Wisconsin i Missouri, którzy stosowali go od dawna w dolegliwościach kobiecych, takich jak brak miesiączki i menopauza oraz w celu ułatwienia porodu, a zwłaszcza w przypadkach ukąszenia przez grzechotnika. W pierwszej połowie XVIII wieku pluskwica została wprowadzona do ogrodów europejskich, jednakże dopiero w XIX w. zaczęto stosować ją jako lek.
Pierwszy opisał roślinę w wieku XVII Leonhard Pluknet, a następnie Morrison nadał jej nazwę Christophoria Canadensis. W roku 1743 Colden zalecał okłady z korzenia pluskwicy w przypadku zaognionej opuchlizny. Linneusz umieścił roślinę w swojej „Materia Medica" i oznaczył jako Actaea Racemis Longissimus. Jednakże szersze stosowanie pluskwicy w medycynie jest zasługą Gardena, który zalecał ją przeciw gruźlicy. Simpson, Varis, Davis i inni uważali pluskwicę za specyficzny środek przeciw reumatyzmowi i chorobie św. Wita. Pluskwica była stosowana przede wszystkim w Anglii i USA, w leczeniu nieżytów oskrzeli, choroby św. Wita, reumatyzmu, newralgii, chorób kobiecych (miała np. pomagać w ciężkich porodach), poza tym stosowana jako nerwinum w alkoholizmie i impotencji (McKenna D.J. i inni, 2001; Lamer-Zarawska E., 2002).
Korzeń pluskwicy był długo stosowany w lecznictwie ludowym, później w homeopatii, a ostatnio coraz częściej w nowoczesnej fitoterapii (Lamer-Zarawska E., 2002). Już ponad sto lat temu ustalono, że poskręcany, czarny korzeń pluskwicy sercolistenej jest jednym z najcenniejszych naturalnych środków leczniczych na dolegliwości kobiece. Pluskwica była nawet jednym z głównych składników ludowego środka, popularnego w USA na początku XX w., stosowanego na dolegliwości kobiece (Lydia Pinkham`s Vegetable Compound) (Ashwell M. i inni, 2000).
Produkcja
Używane w lecznictwie części rośliny Cimicifuga racemosa składają się z wysuszonego kłącza razem z korzeniami.
Korzenie i kłącza pluskwicy do celów leczniczych wykopuje się jesienią i przerabia się w stanie świeżym, ewentualnie przeznacza do suszenia. Suszone korzenie pluskwicy groniastej (Cimicifugae radix) są barwy ciemnobrunatnej, podłużnie bruzdowane, silnie guzowate, o nieregularnych kształtach (Lamer-Zarawska E., 2002).